Bantaba

Amartya Sen (1991): "100 milioi emakumetik gora falta da" in La mujer ausente. Derechos humanos en el mundo. Chile: Isis Internacional, Ediciones de las mujeres, nº 15.
Amartya Sen Ekonomiako Nobel saria irabazitako gizonak gure gizartean dagoen mito faltsu nagusietako bat ezeztatu eta haren kontrako argudioak ematen ditu: emakumeak nagusi dira munduko biztanleen artean. Zalantza egiten du zenbait azalpen sinplistaren gainean, adibidez: ekialdeko kultura mendebaldekoa baino sexistagoa dela dioena; edo, garapen ekonomikoa dela emakumeen defiziten arrazoia dioena.
“Emakumeek jasaten duten desberdintasuna eta bazter-uztea azaltzeko”, dio Amartya Senek, “kultur eta ekonomia azterketa bat behar da, bestelako gizarte baldintzak ere jasoko dituena. Adibidez, emakumeen statusa eta boterea horien rol ekonomikoari eta burujabetasunari loturik doaz. Eta, noski, arrazoi ekonomiko batzuk, esate baterako, ordaindutako lana, ez dira emakumeek bizirik irauteko dituzten aukerei eragiten dieten faktore bakarrak. Emakumeen hezkuntza eta eskubide ekonomikoak ere (jabetza-eskubidea barne), aldagai erabakigarriak izan daitezke”.
Argibay, M et al. (1997): Vidas paralelas de las mujeres. Guía didáctica de Educación para el Desarrollo. Bilbo: Hegoa.
Gida didaktiko horrek hezkuntzan lan egiteko proposamenak egiten ditu: esku hartzeko aukerako ildoak, eta proposamen erakargarriak ikasleekin zenbait gizartetan generoaren analisia lantzeko. Liburuaren ekarpen nagusia da irakasle eta ikasleei erakustea mundu osoko emakumeek kulturari, gizarteari eta ekonomiari egindako ekarpenak.
Hernández, I. (1999): “Desigualdad de Género en el Desarrollo”. in Globalización y Género. Madril: Síntesis.
Artikulu horrek gainbegiratua egiten die ikusezintasunari eta bazterkeriari, eta emakumeak garapen prozesuetan integratzeko aurrerapenei: aurrekariak, arrazoiak, noiz eta nola hasi zen garapenean emakumeek duten garrantziaren gaineko kezka. Vandana Shivari jarraiki, hiru globalizazio aldi proposatzen ditu: kolonizazio garaia, modernizazioa eta norbere egoeraren kontrola berreskuratzeko garaia.
INSTRAW (2000): Generoaren kontzeptuak garapenaren plangintzan. Santo Domingo: INSTRAW.
INSTRAW institutuaren dokumentu horrek erakusten du, garapen prozesuan funtsezkoak direla sexua dela medio egiten diren bereizketei buruzko gaiak. Liburuxka horrek hartzaile jakin batzuk ditu: herrialdeetako eta nazioarteko gobernu erakundeen politikak formulatu eta horien plangintza egiten dutenak, sektore pribatua, gobernuz kanpoko erakundeak eta herritarrek osatutakoak. Argitalpenaren helburua da hobeto ulertzen laguntzea garapenaren plangintzan generoaren kontzeptua zer den.
Lagarde, M. (1996): Género y feminismo. Desarrollo humano y democracia. Madril: Horas y Horas.
Liburu horrek emakumeen beharrek, interesek eta aukerek paradigma berriak eratzeko jartzen dituzten erronkak zehazten ditu. Horren haritik, giza garapena ezin da emakumerik gabe eraiki, eta demokraziak genero demokrazia dakar bere baitan, beste ezeren aurretik.
Generoaren perspektibak badu baliabide nahikorik –egungo gizarte eraketa nagusiaren arabera– garapenaren atzerakuntzak, miseriak eta bidegabekeriek beren artean duten zerikusia erakusteko. Era berean, bide ematen du honako hau ulertzeko: zergatik den zuzenagoa gizarte garapena emakume eta gizonen arteko harremanetan aurrerapen demokratikoa egin duten gizarteetan.
Moser, C. (1995): “Enfoques de las políticas del Tercer Mundo” in Planificación de Género y Desarrollo. Teoría, práctica y capacitación. Lima: Flora Tristán- Entre Mujeres.
Artikulu horrek aipatzen du diru sarrera urriak dauzkaten emakumeei laguntzeko diseinatutako politika, programa eta proiektuak ugaldu egin direla. 50. hamarralditik jardunean izan diren oinarrizko bost ikuspuntu edo estrategia ereduak identifikatzen ditu: ongizatea, aukera zuzentasuna edo berdintasuna, txirotasunari aurre egitea, eraginkortasuna eta norbere egoeraren kontrola berreskuratzea.
Murguialday, C. et al. (2000): Perspectiva de género en las ONGD vascas. Bilbo: Emakumea eta Garapena Mintegia eta Mugarik Gabe.
Ikerketa lan horrek diagnostikoa egiten du Euskal Autonomia Erkidegoko GGKEetan generoaren perspektiba zein neurritan dagoen errotuta ikusteko; eta horrez gain, zenbait gairi buruzko esparru teorikoa garatzen du: emakumeek garapenean izan behar duten parte hartzeari buruzko ikusmoldeen bilakaera historikoa; generoa eta garapena bultzatzeko lankidetza proiektuak; generoa eta garapena bultzatzeko hezkuntza; eta generoa eta erakunde-dinamika.
NAZIO BATUAK (2001): Situación de la Mujer en el Mundo 2000. Tendencias y estadísticas. New York: Estatistikak eta gizarte adierazleak, K saila, 16. zk.
Txosten horretan munduko emakume eta gizon guztien egoerari buruzko estatistika eta adierazleen eguneratzeak datoz, politika mailako zenbait arlo zabalen arabera sailkatuak: biztanleria, familia, osasuna, hezkuntza eta komunikabideak, lana eta politika eta giza eskubideak. Situación de la Mujer en el Mundo egun dauden datuen bilduma osotu eta fidagarria da, generoka banakatutako informazio iturria.
Pérez de Armiño, K. (zuz.) (2001): Diccionario de Acción Humanitaria y Cooperación al Desarrollo. Bartzelona: Icaria eta Hegoa.
Hiztegi horrek arlo humanitarioaren eta garapenaren kontzeptu eta ikuspuntu gehienak laburbildu eta aztertzen ditu; eta horrez gain, zenbait kontzepturen azalpenak ematen ditu, adibidez, generoa (269-272 orr.) eta generoaren rolak (284-285 orr.).
PNUD (GARAPENERAKO NAZIO BATUEN PROGRAMA) (1995): Informe sobre Desarrollo Humano 1995. New York: PNUD.
Argitalpen hori Emakumeari buruzko Munduko Laugarren Biltzarrerako dokumentu ofiziala izan zen, eta horrez gain, bere sei kapituluetan hainbat arlotako estatistika eta analisiak aztertu eta eguneratzen ditu: hezkuntza, ugaltzea eta bizitza publikoa, adibidez. Horretarako, hizkera teknikoa baztertu eta molde ulerterraza darabil.
PNUD (GARAPENERAKO NAZIO BATUEN PROGRAMA) (1999): Informe sobre Desarrollo Humano 1999. New York: PNUD.
Genero harremanek bete-betean eragiten diote zaintzaren eta artatzearen gaiari, emakumeak baitira munduan jarduera horien erantzukizun nagusia dutenak eta horren zama gehiena bere gain hartzen dutenak. Zama hori orekarik gabe banatzeak oztopo ugari jartzen die, eta emakumeek aurre egin behar diete beren bizi aukera eta abaguneei eutsi ahal izateko. Giza garapenak pizgarriak eta sariak eskaini behar ditu zenbait zerbitzuen eskaintza bermatu ahal izateko –familiari, erkidegoari, Estatuari eta merkatuari dagozkionak-, eta horretarako, aitortu egin behar du genero berdintasuna eta lan-zama eta zaintza gastuak zuzentasunez banatzea.
Artikulu horrek honako galdera hau egiten du: Zein bide berri proposatu dezakete gizarteek munduko ekonomian zaintzaren gaia konpondu eta hori desagertuko ez dela bermatzeko? Ondorio gisa ematen duen erantzuna: oreka, norbanakoaren eskubideen eta zaintzak eskatzen dituen gizarte eginbeharren artekoa. Alegia, gizon zein emakumeek zaintza lanekiko duten ardurak gora egin behar du; horretarako pizgarriak eta sariak baliatu beharko dira, eta Estatuak lagundutako zaintza zerbitzuen eskaintzak ere ugaritu egin beharko dira.
Zabala, I. (2001): “El desarrollo humano desde una perspectiva de género”. in Ensayos sobre el Desarrollo Humano. Bartzelona: Icaria.
Artikulu horrek gainbegiratua egiten die honako bi gai hauei: emakumeei buruzko kezka ezarri den moduari, eta 70. hamarralditik hona garapenari buruzko gogoetabideetan izan den generoaren ikuspegiari. 90. hamarraldiko ikuspuntu berrian jartzen du zaintza, hau da, giza garapenean. Hori esparru egokiagoa da garapenean generoaren perspektiba proposatzeko.
Ikuspegi horrek eskaintzen dituen aukerak aztertzen ditu, eta aukera horiek garapenari buruzko kezka feministekin duten lotura guneak ezartzen ditu. Ikuspuntu hori giza garapenaren txostenetan ezartzeko mugak zein diren adierazten du, eta txosten horietan agertzen diren genero adierazleen urritasunetako batzuk ere adierazten ditu.